– Dlaczego odeszła?
– Normalnie, bo to zła kobieta była…
– A ty jesteś bez winy?
– Ja jestem święty (…)
Franz Maurer był nie tyle święty, co świetny – zarówno za sprawą kreacji Bogusława Lindy, jaki i dialogów, w jakie uzbroił „Psy” Władysław Pasikowski. [1] Prawd o kobietach było w dyptyku Pasikowskiego całkiem sporo, niemal tyle samo co o odnowionej i demokratycznej Rzeczpospolitej Polskiej. Bohaterowie zdawali się nie podzielać obiegowej opinii, że kobiety to płeć piękna, słabsza i mądrzejsza. Rzucali epitetami na prawo i lewo, ale tak wysmakowanego nie zaserwowali:
Harriet rozejrzała się za Lwem i znalazła go siedzącego w kraciastym fotelu, z wyciągniętymi nogami i skrzyżowanymi na piersi rękami. Uśmiechnął się do niej i powiedział:
– Na otwarcie musisz zaprosić Pauline Kael
– Znam ją – oznajmiła Leah. – Prawdziwa megiera. – Wydała przez zęby wyjątkowo długi, piskliwy, znaczący świst, a Harriet wpatrywała się w nią z niedowierzaniem. Ale to mogła być prawda. Jej ciotka poznała przeróżnych ludzi przez Lionela, choć z pewnością nie tylu, ilu mówiła. [2]
Pauline Kael to postać autentyczna – legendarna i kontrowersyjna krytyczka filmowa, która przez ponad dwie dekady pisała dla „New Yorkera”. Jej teksty były dowcipne i uszczypliwe [3], potrafiła być bezwzględna, ale zdarzało jej się również wychwalać pod niebiosa konkretne dzieła, reżyserów czy aktorów. Można wiele o niej powiedzieć, ale na pewno nie to, że była autorem bez wyrazu.
A megiera pochodzi od imienia Mégaira i oznacza kobietę złośliwą, kłótliwą, wulgarną, przeważnie starą i brzydką. Wśród kilkunastu wyrazów bliskoznacznych słownik podaje m.in. jędzę, wiedźmę, diablicę i czarownicę. [4] Owa Mégaira, a właściwie Megera to jedna erynii, czyli greckich bogiń – mścicielek przelanej krwi, zwłaszcza zbrodni popełnionych na bliskich krewnych. Przedstawiane są zwykle ze skrzydłami, rozwianymi włosami, w których wiły się węże, z pochodniami w rękach, z twarzami wykrzywionymi wściekłością. W literaturze pojawiają się najczęściej trzy: Alekto czyli Niestrudzona, Tysyfóne – Mścicielka i właśnie Megera czyli Wroga. Erynie ścigają Orestesa, który zabił swoją matkę Klitajmestrę współwinną śmierci Agamemnona, swojego męża, a ojca Orestesa. [5] Mit o Orestesie pojawia się w wielu dziełach literackich, zarówno starożytnych („Orestes” Eurypidesa czy „Oresteja” Ajschylosa), jaki i nowożytnych („Muchy” J.P.Sartre’a); obecny jest również w malarstwie („Orestes i Pylades” Pietera Lastmana, jednego z nauczycieli Rembrandta), w operze („Orestes” Domenico Cimarosy), a także w muzyce popularnej, np. „Orestes” zespołu A Perfect Circle. Na dziś to doskonała koda.
BR, 27.10.2014 r.
[1] http://scenariuszfilmowy.pl/polskie/33/445-psy, 26.10.2014, godz. 00:56.
[2] E. Hay, Garbo się śmieje, Warszawa 2004, s. 326.
[3] http://www.britannica.com/EBchecked/topic/309506/Pauline-Kael, 26.10.2014, godz. 01:06.
[4] Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, T. 20, pod red. Haliny Zgółkowej, Poznań 1999, s. 434.
[5] Wł. Kopaliński, Słownik mitów i tradycji kultury, Warszawa 2003, s. 289 i 885-886.
To Znaczy 